Dagboek 3 oktober 1913 – 1 november 1919 van Hendrik Walaardt Sacré, de eerste commandant van de Luchtvaart Afdeling.

Ingeleid en bezorgd door Theo Wesselink

Voor iedereen die detailinformatie zoekt over de eerste jaren van de Nederlandse militaire luchtvaart is het dagboek van Hendrik Walaardt Sacré onmisbaar.

Zijn vaak korte notities zijn voor niet-ingewijden in de vroege geschiedenis van de Nederlandse militaire luchtvaart soms wellicht wat cryptisch. Er is daarom geprobeerd zijn notities zoveel mogelijk aan de hand van foto’s en fotobijschriften te verduidelijken.

Ook zijn er in het dagboek een aantal intermezzo’s ingelast die op sommige onderwerpen wat dieper ingaan en meer achtergrond-informatie verschaffen.

Het boek telt 276 pagina’s en is geïllustreerd met bijna 300 foto’s.

Prijs €35,-

ISBN 978-94-91993-09-1

Recensies

Harm J. Hazewinkel in ‘Luchtvaartkennis’, 2017 nummer 1

Dat de eerste commandant van de Luchtvaartafdeling, Hendrik Walaardt Sacré, een dagboek heeft bijgehouden kan de lezers van ons blad onmogelijk ontgaan zijn. In diverse artikelen over de Nederlandse militaire luchtvaart in de periode in en rond de Eerste Wereldoorlog wordt, met name door Frits Gerdessen, uitgebreid uit dit dagboek geciteerd. Weinigen zullen dit document - het bevindt zich thans in het Nationaal Militair Museum (NMM) werkelijk in handen hebben gehad. Een van hen was de bekende luchtvaartjournalist Henri Hegener en hij heeft ooit de moeite genomen het handschrift van Walaardt Sacré te ontcijferen en het resultaat uit te typen - voor zover het leesbaar was. Dat manuscript belandde via Thijs Postma dan weer bij Theo Wesselink, en deze onvermoeibare boekenproducent heeft nu het Dagboek in zijn geheel uitgegeven. Daarmee heeft hij een belangrijke bron voor de vroege Nederlandse luchtvaartgeschiedenis voor iedereen toegankelijk gemaakt. Theo Wesselink heeft daarbij nog meer gedaan. In de eerste plaats heeft ook hij vanzelfsprekend het origineel geraadpleegd, ook al in de (soms vergeefse) hoop onleesbare woorden alsnog te ontcijferen. Daarnaast heeft hij enkele korte stukken toegevoegd, waarin nader wordt ingegaan op onderwerpen die in het Dagboek aan de orde komen. Ook is het boek ruim geïllustreerd en wordt ook in de fotobijschriften nog het een en ander aangevuld en verduidelijkt. Hij heeft er echter voor gekozen er geen geannoteerde uitgave van te maken, waarbij de notities van Walaardt Sacré worden verduidelijkt. De lezer zal - Theo Wesselink merkt het zelf in zijn inleiding op - nu voor goed begrip wel het boek van Frits Gerdessen en Nico Geldhof over de interneringen en de biografie van Walaardt Sacré van Rolf de Winter ("Leven voor de Luchtvaart", Sectie Luchtmachthistorie, 1992) bij de hand moeten houden om een beter begrip te krijgen. Het Dagboek van Walaardt Sacré is niet een dagboek in de meer gebruikelijke zin, waarin uitgebreid op gebeurtenissen wordt ingegaan, met commentaar, opvattingen en gevoelens van de schrijver. Het doet eerder denken aan een vroeg middeleeuwse kroniek, waarin feiten zonder meer worden weergegeven. Het is dan ook niet een boek om eens gezellig bij het haardvuur te gaan lezen, al kan men natuurlijk wel genieten van de ongeveer 300 illustraties en de stukken die Theo Wesselink heeft toegevoegd. Maar als bron is het natuurlijk van grote waarde en we mogen dan ook dankbaar zijn dat het is uitgegeven.

Willem Helfferich in ‘Onze Luchtmacht’, juni/juli 2017

Zoals de titel al aangeeft hield de eerste commandant van de LVA, Walaardt Sacré, een dagboek bij waarin hij iedere dag in korte notities beschreef wat er zoal voorviel bij de LVA. Henri Hegener, de bekende eerste Nederlandse luchtvaartjournalist, heeft de moeite genomen - Wesselink schat omstreeks 1950 - het priegelhandschrift van Wataardt Sacré te ontcijferen en over te typen. Luchtvaartpublicist Theo Wesselink heeft deze documenten als basis voor zijn boek gebruikt en daarbij getracht door het in het depot van het NMM bewaarde origineel te raadplegen de onleesbare gedeelten aan te vullen, wat maar zeer gedeeltelijk is gelukt. Zoals Wesselink aangeeft in zijn inleiding zijn de vaak korte notities van Walaardt Sacré voor niet-ingewijden in de vroege geschiedenis va n de Nederlandse militaire Luchtvaart soms cryptisch - bijvoorbeeld waar het typisch Franse namen van onderdelen betreft - maar hij heeft ter illustratie bijna 300 foto's opgenomen en een aantal wat hij noemt intermezzo's, die op sommige onderwerpen dieper ingaan en meer achtergrondinformatie verschaffen. Het boek geeft een aardige indruk hoe in die vroege jaren de militaire luchtvaart met vallen en opstaan tot stand kwam - er ging nogal eens wat kapot en ongelukken waren bijna dagelijkse kost - en welke personen een rol speelden. Vooral tijdens de Eerste Wereldoorlog maken er nogal wat vliegtuigen van de belligerenten een noodlanding op Nederlands grondgebied. Die worden dan geïterneerd - als ze niet te veel beschadigd zijn - wat ook weer de LVA op zich neemt.

Tekst en foto's zijn gedrukt op mat papier waardoor de foto's, zeker in de donkere partijen, soms aan details verkiezen. Het boek maakt daardoor ook een wat ouderwetse indruk, maar dat past misschien wel bij het onderwerp.

Arno Marchant in ‘De Vliegende Hollander’ van 30 augustus 2017

Hoe begon de Koninklijke Luchtmacht, of althans, de voorloper daarvan. Daarvoor is het dagboek van de eerste commandant van de Luchtvaartafdeeling onontbeerlijk. Zo dacht ook auteur Theo Wesselink die het ‘een raadsel’ noemt dat het dagboek niet eerder is uitgegeven. Hij heeft er bij zijn eerdere publicatie over Spyker-vliegtuigen niet zonder gekund. Publicatie lukte echter niet zomaar, want een deel van het handschrift van Walaardt Sacré bleek onleesbaar. Overigens kwam Wesselink niet zomaar aan het dagboek. Dat gebeurde via de ‘huidige nestor van de luchtvaartpublicisten’ Thijs Postma, zoals de auteur hem omschrijft. Niet alles wat de eerste commandant schrijft is direct duidelijk. Daarom heeft Wesselink in het boek diverse intermezzo’s ingelast, waarin hij de situaties nader duidt.

Interessant is dat Wesselink het boek heeft kunnen voorzien van een wonderbaarlijke hoeveelheid foto’s uit die tijd van zowel mens als machine. Het blijft wat dat betreft jammer dat het boek op mat papier wordt uitgegeven, wat de foto’s uiteraard niet ten goede komt. Desondanks een zeer interessant boekwerk dat per dag de eerste 6 jaren van de militaire luchtvaart op de meest gedetailleerde manier mogelijk weergeeft.